Sonja van Kerkhoff 1989 - 98

My Soul Myself, inkt tekening, 1997.

Mijn kunst is sindsdien veel veranderd, net als mijn begrip van wat het betekent mijzelf bahá'í te noemen.

Mijn bahá'í-zijn en mijn kunstenaarschap zijn nauw met elkaar verbonden.

Tijdens mijn eerste jaar op de kunstacademie kwam ik met het Bahá'í Geloof in aanraking en één jaar daarna, op 20-jarige leeftijd (1981), trad ik toe tot deze gemeenschap.

Athena, een still van een twee minuten durende video, 1994.

Still van Athena, 1994, een twee minuten durende video, waarin een doek het lichaam van een vrouw vorm geeft.

Te Koru Iwa
(Negen Spiraalvormen), 1996,
een negen meter vuur-tekeningen op het strand, Oerol Festival, Terschelling.

First Lessons in Relativity, installatie van ongeveer 50 hangende kartonen poppen, 1992.
First Lessons in Relativity, 1992,
gezeefdrukte poppen in doorlopend tinten van blauw tot roze.
Elk pop heeft een lengte van 50 cm.
Sexualiteit zoals identiteit
heeft geen vaste grens.

Ik vereenzelvig me sterk met bahá'í waarden, zoals "kunst is aanbidding" of "gelijkheid van ras en sekse", maar tegelijkertijd vind ik het moeilijk te omschrijven wat bahá'í - zijn inhoudt. Soms weet ik niet wat een bahá'í is, net zo min als ik weet wat God is.

Performer: Cajla de Bruijn, NL.
Muziek: Evren Cecimli, U.S.A.

>>Meer over deze video

Ik vind het ook moeilijk te beschrijven wat voor kunst ik maak, niet alleen omdat ik een groot aantal verschillende stijlen hanteer en een grote variëteit aan materialen gebruik, maar ook omdat er een grote verscheidenheid is in de manier waarop ik ze gebruik.

Soms is die benadering meer begripsmatig, soms meer gevoelsmatig. In een ander geval kan het een interpretatie of een herbeleving van een ervaring zijn. Vaak heeft het kunstwerk aspecten van al deze benaderingen in zich.

>> meer over "First Lessons in relativity"

Apocalyse with four worlds, computer bewerkte tekening, 1998.
Apocalypse with four worlds
computer tekening, 1998. Editie van 19.

>> meer over deze thema

In het beeldhouwwerk Certain Measures (Bepaalde Maatstaven), bijvoorbeeld, een grote houten tafel op bar-hoogte met enkele verspreid liggende stokken, was mijn uitgangspunt een antwoord te geven op de algemene verdenking tegen 'ethiek' in dit land. Volgens mij maakt religie als gevolg hiervan een moeilijke tijd door.

Ik denk dat wij ethische wetten nodig hebben om te functioneren, en dat het de verantwoordelijkheid van elk individu is deze in zijn eigen leven toe te passen. In de huidige maatschappij ontbreekt, naar mijn mening, de dialoog over ethiek, dus begon ik met het idee enkele "gereedschappen" voor de geest te maken.

Bepaalde Maatstaven, 1993, hout tafel en stokken.
Certain Measures | Bepaalde Maatstaven, 1993. >> meer foto's van Certain Measures

Ik name vijf stokken, die als symbool dienen voor gereedschap en maatstaf en graveerde teksten op alle vier de kanten ervan.

Ik wilde de mensen over deze vraagstukken na laten denken, terwijl ze deze "gereedschappen" in hun handen houden. De meeste van deze woorden komen van Bahá'u'lláh, uit het boek, Verborgen Woorden, en ze gaan in zekere zin over verantwoording afleggen aan jezelf.
Ze gaan over moraal, maar ze zijn niet moralistisch. Er worden geen antwoorden gegeven.

Toen ik dit voor de eerste keer tentoonstelde, verzamelden de mensen zich rond de tafel om er over te discussiëren en werd ik benaderd en aangevallen over mijn moralistische werk. Enkele mensen werden erg boos, ze waren geraakt door het onderwerp, ook al vonden ze het niet leuk.
Wat vooral een succes was, was dat mensen daar bleven om verder te discussiëren of de stokken beet te pakken. Ze liepen niet weg.

>> meer foto's van Certain Measures

Still van het videoprojectie, Ablutions, 1997.
Ablutions
Detail: Visionfest 97,
Grand Hall, Albert Dock,
Liverpool, U.K.

>>meerover dit werk

Een ander werk van mij is het videoprojectie Ablutions
(= meditatieve wassing), waarin twee handen uit het donker neerdalen om water te scheppen uit een glazen kom. Deze bewegingen worden herhaaldelijk geprojecteerd op een tussen vier pilaren (50 cm uit elkaar) gespannen doek, maar het is een video van een actie en geen film-loop. Er zijn veranderingen die er op wijzen dat dit een proces is, niet een werktuiglijke herhaling.

Ik heb dit werk gemaakt om mijn gevoel van het spirituele als bahá'í te delen.
Sommige Bahá'ís wassen hun handen en hun gezicht voordat ze hun dagelijkse gebeden zeggen, net zoals de moslims dat doen.

Het gaat hierbij niet om schoonmaken, maar het is meer een ritueel of een voorbereiding op het communiceren met het goddelijke.

aanzichtkaart van Sonja van Kerkhoff
Letters van de Levende 1996,
19 batikked flags.
Elk vlag: 1 x 2 meter.

>> meer beelden
over deze installatie

Letters van de Levende was een installatie van 19 vlaggen gemaakt voor het Oerol festival van 1996. Het thema was toen -aantrekkingskracht- en ik koos een periode uit de negentiende-eeuwse bahá'í geschiedenis als uitgangspunt.

De eerste 19 volgelingen van deze godsdienst namen grote persoonlijke risico's door de gevestigde godsdienst te verlaten om deel uit te gaan maken van de nieuwe religie en de Báb (dat betekent: de poort) te volgen.

Terwijl ik aan deze tekeningen werkte, besefte ik dat onzekerheid, terughoudendheid en vervreemding net zo goed deel uitmaken van de zoektocht als verlangen, passie en overtuiging. Dus werden deze tekeningen en vlaggen het resultaat van mijn eigen zoektocht om het magische, de aantrekkingskracht, onzekerheid en uitdaging van de aantrekkingskracht van de geest uit te drukken.

De 19 vlaggen werden opgesteld langs een duinenrij en van een afstandje leken ze in één lijn te staan.

Terwijl je in hun richting liep, bleken ze niet in een bepaalde richting te wijzen. Dit geldt ook voor elke groep of elk systeem.

Van een afstandje lijkt de groepsidentiteit of de overtuigingen van het systeem duidelijk omschreven, maar dichtbij of van binnenuit is het moeilijk te ontdekken welke kant die richting uitgaat.

Elke vlag symboliseert niet alleen een "letter" in dit nieuw alfabet, maar ook een poort of drempel voor het spirituele, terwijl elke tak (uit de bossen van het eiland) een contactpunt symboliseerde: het materiaal. Het materiaal van de tak hield elke vlag op een bepaald punt, terwijl de wind elke "spirituele" vlag constant in beweging hield.

The flags are a particular colour but the forms they create under the influence of the wind constantly vary. Those Letters of the Living followed the magnetism of the Báb and were interpreting this magnetism in diverse ways into their lives.

Wat ik zo opwindend vond, waren al die extra associaties en gevoelens die ik niet voorzien had. De afzondering van deze plek waar de wind vrij spel had en de toch onmisbare aanwezigheid van de vlaggen en hun gedurige, altijd hoorbare flapperen.

De litho Letters of the Living (1996, 35 cm in diameter) is een variatie in de vorm van een cirkel van de witte lijntekeningen voor de vlaggen. Een van de redenen dat ik een cirkel gebruikte (een gebruikelijk soefi teken) was dat veel van deze nieuwe babí moslims een soefi achtergrond hadden. >> zie deze litho (52 KB)

tekst op film op metaal bord, 1992.
Replaced Text (Herplaatsd Tekst)
film on a metal plate, 1992.

In de tekst staat:

What kind of idea are you
Are you the kind that compromises, does deals, accomodates itself to society, or are you the cussed, bloody-minded ramrod-back type of damnfool notion that would rather break than sway with the breeze? The kind that will almost certainly, ninety-nine times out of a hundred be smashed to bits, but, the hundredth time, will change the world.

vertaling:

Wat voor idee ben je, ben je het soort dat compromissen maakt, een handeltje afsluit, zich aanpast aan de maatschappij, of ben je het koppige, starre type idiote denkbeeld dat liever breekt dan in de wind te wiegen? Het soort dat vrijwel zeker, negenennegentig van de honderd keer, in stukken geslagen zal worden, maar de honderdste keer de wereld zal veranderen.

Een terugkerend thema in mijn werk heeft te maken met ´verlies´ of verdeeld zijn. In het algemeen beeld ik dit thema positief uit als de viering van de ´verscheidenheid´ of het ´veelvoudige´. In mijn eigen leven voel ik me altijd ´opgedeeld´, en vooral wat betreft het spirituele; deels komt dit omdat ik in een samenleving ben opgegroeid waar het leven niet zo sterk geordend is als in Nederland, maar ook omdat deze samenleving veel materialistischer is.

Mijn feministische ideeën en het feit dat ik moeder ben van jonge kinderen bent dragen ook bij tot dit algemene gevoel van ´opgedeeld´ zijn. In mijn werk geef ik echter vaak meer optimistische ideeën weer, en dat komt waarschijnlijk omdat ik bahá'í ben. Het Bahá'í Geloof geeft optimistische kijk op de wereld. We geloven dat alle mensen een natuurlijk verlangen naar het goede hebben, maar dat onwetendheid of ziekte dit in de weg staat.

Bijvoorbeeld in het werk, Replaced text, een tekst die uit het boek De Satansverzen van Salman Rushdie komt, wordt de kijker gevraagd wat voor ideeen hij heeft. De tekst toont aan dat het er niet toe doet hoe klein het idee is; als je de overtuiging en wil hebt zal het idee uiteindelijk jouw wereld veranderen.

de nederlands komt....

...It illustrates that no matter how small the idea is, if you have conviction and will, in the end that idea can change something. At the same time it also raises questions: how does one know when to compromise or not, and is there a wisdom in this too? The book is about bringing oneself to account, about examining one's own ideals, in the lives of the two main characters. But unfortunately, that theme seems to have been overlooked, for socio-political reasons.

Here his book did make an impact on the world, but not, I would think, in the way the author intended.

Ideas are not independent of the world, of history, so it is all well and good to have conviction and a good idea, but how we present it is just as important and how we are affected by the forces of society is also an important factor. Rushdie's book also brilliantly weaves these sorts of issues throughout the book, so it what has happened is both unfortunate and ironic.
Here I've taken the text and reset it in another framework. The film reflects, giving the viewer a fuzzy reflection of themselves.

ets van 1992
Schaduw | Shadow 1992, ets op papier.

>> meer over deze werk
>>zie aansichtkaart

Another work called Shadow visualizes the theme of how history is always there. A dark shape, a shadow or phoenix form rises out of the double pages of a book on feminist theology by Mary Daly. The shadow form ambiguously occupies either a positive or a negative space, but it is definitely in the foreground. I wanted to show that history is always there but that is not something set in stone, more like a metamorphizing shadow that always hovers over us. ..

Ik geloof dat hoe meer we dit kunnen zien, door blootgesteld te zijn aan allerlei soorten ideeen, hoe minder begrenzend het is en ik heb in de achtergrond een schakering van blauw tot paars gebruikt om een verandering te suggereren.

Een ander werk, I tend to see the world as one
(Ik neig ernaar de wereld als één te zien) speelt ook tweeslachtig het luchthartige uit tegen het dodelijk ernstige.
Bovenaan staan de woorden:

I tend to see the world as one, despite its differences
(Ik neig ertoe, de wereld als één te zien, ondanks de verschillen)

In de tekst eronder staat: the theology of providence begins with the doctrine of chance.
(de theologie van de voorzienigheid begint met de doctrine van toeval)

De baby-joker vertelt ons dat alles in orde is, en nochtans was het een antwoord op mijn ontzag en verwarring omtrent mijn moederschap, dat ingewikkelder werd door een vijandige omgeving van de kunstacademie.

I tend to see, zeefdruk op karton, 1992.
I tend to see, 1992,
18.5 x 26.5 x 1 cm,
zeefdruk op karton.
Editie van 27.

>> groter voorbeeld
van deze werk. (42 kb)

Het werk geeft een positieve visie weer, een beetje als "het toekeren van de andere wang".

De baby is rustig. Maar er zit een wending in. De tekst draait zichzelf om net als een kaart die wordt omgedraaid en opnieuw gestoken wordt: lot en voorzienigheid.